Monumenten en erfgoed

Wat is erfgoed?

Erfgoed is een verzamelnaam voor al het cultuurhistorisch waardevolle uit het verleden. Hieronder vallen monumenten, archeologisch waardevolle gebieden en vondsten, landschappen, beschermde stadsgezichten, archieven en voorwerpen en verzamelingen in musea.

Rijksmonumenten

Zoetermeer telt 15 rijksmonumenten. Rijksmonumenten zijn van nationaal belang. Behalve de gemeente is ook het rijk verantwoordelijk. De basis voor bescherming en instandhouding van rijksmonumenten staat in de Omgevingswet. Voor meer informatie: Rijksmonumentenactiviteit in de Omgevingswet | Informatiepunt Leefomgeving (iplo.nl).

Kaart met de rijks- en gemeentelijke monumenten in Zoetermeer

Gemeentelijke monumenten

Gemeentelijke monumenten zijn monumenten van lokaal of regionaal belang. De gemeente is verantwoordelijk voor de bescherming. De wettelijke basis hiervoor staat in de gemeentelijke Erfgoedverordening, waarin de regels over de gemeentelijke monumenten zijn opgenomen. Voor meer informatie: Erfgoedverordening Zoetermeer 2022 | Lokale wet- en regelgeving (overheid.nl).

Kaart met rijks- en gemeentelijke monumenten

Op deze kaart zijn de percelen en de gebouwen/objecten aangegeven, die behoren bij de rijks- en gemeentelijke monumenten. Gaat u op deze percelen bijvoorbeeld een monument verbouwen of slopen of anders gebruiken, dan hebt u een omgevingsvergunning nodig.

Op de kaart vindt u ook de redengevende omschrijving van de gemeentelijke monumenten. In de redengevende omschrijving is aangegeven waarom een gebouw/object een monument is. Bij een besluit op een aanvraag om bijvoorbeeld een monument gewijzigd te gebruiken, te verbouwen of te slopen is de redengevende omschrijving leidend.

Sinds 15 december 2020 hebben alle gemeentelijke monumenten in Zoetermeer een monumenten id (op de kaart Erfgoed Zoetermeer te vinden). Wanneer u een vergunning aanvraagt die gevolgen heeft voor een gemeentelijk monument, dan kunt u dit nummer invullen op het aanvraagformulier.

Stadsgezichten Zoetermeer

Beschermde stads- of dorpsgezichten zijn groepen van onroerende zaken die van algemeen belang zijn wegens hun esthetische waarde, hun onderlinge ruimtelijke of structurele samenhang dan wel hun wetenschappelijke of cultuurhistorische waarde. De wettelijke basis staat in de gemeentelijke Erfgoedverordening, waarin de regels over beschermde stads- of dorpsgezichten zijn opgenomen. Voor meer informatie: Erfgoedverordening Zoetermeer 2022 | Lokale wet- en regelgeving (overheid.nl).

Zoetermeer heeft 5 beschermde stadsgezichten, die in februari 2006 zijn aangewezen vanwege hun waardevolle karakter:

  • Dorpsstraat, de historische dorpskern met een goed bewaarde weg-, water- en groenstructuur.
  • Meerpolder, de oudste droogmakerij van Rijnland, aangemerkt als topgebied cultureel erfgoed in de nota Belvedere.
  • Voorweg, het best bewaarde historische polderlint.
  • Wilhelminapark, het oudste buurtpark.
  • Koepeltjesbuurt in Meerzicht, karakteristiek visitekaartje van Zoetermeer door de witte huizen met oranje koepels.

Kaart beschermde stadsgezichten Zoetermeer

Subsidieregeling onderhoud monumenten en overige financieringsmogelijkheden

Bent u eigenaar van een gemeentelijk monument in Zoetermeer? Dan kunt u voor het standaard onderhoud subsidie aanvragen. Kijk voor alle informatie op Subsidie - Monument.

Archeologie Zoetermeer

Ook onder de grond is veel waardevols te vinden. Bij verbouwingen, sloop van gebouwen of het bestraten van de tuin of wegen kunnen waardevolle archeologische gegevens verloren gaan. Er zijn 11 archeologisch beschermde gebieden in Zoetermeer:

  • De dorpsterp (Dorpsstraat)
  • Den Hoorn
  • Delftse- en Leidsewallen
  • Zegwaartseweg
  • Oostkade
  • Hildam
  • Voorweg
  • Vlamingstraat
  • Noord-Aasche Vliet
  • Landscheiding
  • Zoetermeerse Meerpolder

Erfgoedverordening Zoetermeer

De Erfgoedverordening Zoetermeer is gepubliceerd op www.overheid.nl. Op deze website kunt u alle verordeningen geldend voor de stad Zoetermeer bekijken en doorzoeken op diverse criteria.

Open Monumentendag

In 1987 werd voor het eerst de landelijke Open Monumentendag georganiseerd. De gemeente Zoetermeer heeft, steeds in nauwe samenwerking met het Historisch Genootschap Oud Soetermeer, vanaf het begin meegedaan. De Open Monumentendag heeft als doel om mensen in contact te brengen met hun historische, gebouwde omgeving en zo de belangstelling voor monumenten te vergroten. Tijdens deze dag - iedere tweede zaterdag van september - staan vele monumenten tussen 10.00 en 16.00 uur open voor een bezoekje. Vaak zijn zij het toneel van allerlei activiteiten zoals tentoonstellingen, rondleidingen, lezingen en concerten.

Landelijk wordt ieder jaar een thema vastgesteld. Zeer succesvol waren in Zoetermeer het thema 'Moderne Monumenten' (2007) waarbij gemeentearchitect Jan Dekker (1893-1954) in het zonnetje werd gezet, 'Sporen uit het verleden' (2009) en de 'Smaak van de 19e eeuw' met accent op de Zoetermeerse zuivel (2010).

Het is inmiddels een goed gebruik geworden dat ieder jaar ter gelegenheid van de Open Monumentendag, samen met het Historisch Genootschap Oud Soetermeer een boekje verschijnt over een onderwerp dat te maken heeft met het thema van dat jaar.

Open Monumentendag 14 en 15 september 2024

Het thema van de Open Monumentendag Zoetermeer in 2024 is 'Onderweg!'.