De oorsprong van de Dorpsstraat gaat terug tot in de 13e eeuw. De huizen zijn op een dikke veenlaag gebouwd en het gebied is begrensd en goed herkenbaar. Het wordt door hooggelegen water omringd (de Buurvaart, de Grote en Kleine Dobbe en een klein stukje Leidsewallenwetering).

Het toont naar buiten toe als een groene rand, die wordt gevormd door de tuinen en erven achter de bebouwing. Hierbinnen bevindt zich een lineaire, naar binnen gerichte bebouwingsstructuur in de vorm van een assenkruis. Het niveauverschil van de bebouwing op het oude veenpakket is duidelijk herkenbaar. Dit geeft de Dorpsstraat het karakter van een terp. De Dorpsstraat heeft een unieke positie in de binnenstad, het is het oudste en meest authentieke deel. Het zorgt met zijn sterke identiteit voor een unieke toevoeging aan de overwegend naoorlogse geplande binnenstad.

De ruimtelijke hoofdstructuur bestaat uit 3 dragers: het assenkruis, de groene rand en de watergordel. Karakteristiek voor het stenen kruis is de lineaire structuur die hier en daar onderbroken wordt door pleinen (voormalige schoolpleinen) en de stegen naar de achtererven, de zogenaamde poorten. Nieuwe gebouwde ontwikkelingen binnen de Dorpsstraat zijn kleinschalig. Ze ontstaan voornamelijk als sloop-nieuwbouw projecten op gebouwniveau. Bijzondere aandacht is er voor de gezichtsbepalende nieuwe ontwikkeling op de hoek met de Hoogvliet. Belangrijk is dat hier het authentieke dorpse karakter weer terugkomt in maat, schaal en architectuur van de nieuwe ontwikkeling.

De openbare ruimtes worden samen met de ondernemers meer kwalitatief hoogwaardig ingericht, door middel van bomen, straatmeubilair en herbestrating. Het gebied Dorpsstraat en het Wilhelminapark zijn aangewezen als gemeentelijk beschermd stadsgezicht. Dit betekent dat het beleid is gericht op het behoud en de versterking van de bestaande structuur en het bebouwingsbeeld. Een verdere uitwerking hiervan is te vinden 'Beschermd stadsgezicht met Beeldkwaliteitskader Dorpsstraat' (2013).

Bouwstenen

Als basis voor alle nieuwbouw, veranderingen en hergebruik van bestaande gebouwen zijn 8 ruimtelijke-programmatische bouwstenen beschreven. Deze bouwstenen hebben als doel een ruimtelijk en programmatisch kader te geven. Door het gebruik van deze bouwstenen wordt de kwaliteit bewaakt en raken de nieuwe ontwikkelingen vastgemaakt in hun omgeving. De bouwstenen zijn altijd te gebruiken maar per deelgebied of project kunnen punten van aandacht anders liggen.

  1. Nieuwe ontwikkelingen passen altijd in het dorpsweefsel.
  2. De kenmerkende gevels aan de omliggende openbare ruimte.
  3. Stedelijke plint aan de Dorpsstraat.
  4. Categorie 1 (tot 12 meter).
  5. Dorpsstaat als belangrijke drager ingericht als aantrekkelijk verblijfsgebied. Aan Dorpsstraat een aantal pleinen en plekken .
  6. Vergroening van de stenige Dorpsstraat door leilindes, pleinen en plekken zo groen mogelijk met bestaande en nieuwe bomen en groen.
  7. Mogelijkheden benutten voor (kleinschalige) daktuinen en zonnepanelen.
  8. Klimaatadaptie samenvoegen in ontwikkelingen, energietransitie (op gebouwniveau) bevorderen en faciliteren.

Kijk voor meer informatie over de deelgebieden in de Visie Binnenstad 2040(externe link).