Herdenken in Zoetermeer

Ontwerper/Kunstenaar/vervaardiger: Jan Buijs
Datum van plaatsing: 1949
Materiaal: natuursteen
Plek: Dorpsstraat (naast de Nederlands Hervormde Kerk)

In het graf bevinden zich de stoffelijke overschotten van de Amerikaanse piloot John F. McCormick en 3 verzetshelden uit de Tweede Wereldoorlog: Jacob Leendert van Rij, Jan Hoorn en Cornelis van Eerden.

Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog was Zoetermeer een centrum van illegale activiteiten. Vanuit Zoetermeer verspreidde het plaatselijke verzet illegale publicaties. De bezetters werden zoveel mogelijk dwars gezeten. Op 22 februari 1945 maakte de Amerikaanse vlieger sergeant John McCormick een crashlanding met zijn bommenwerper in een weiland aan de Geerweg in Zoeterwoude, vlakbij het huidige boerderij 't Geertje. McCormick sluit zich aan bij het Zoetermeerse verzet en vindt onderdak in het Jachthuis in Zevenhuizen. Daar kwam hij, net als verzetsman J.L. van Rij, in april 1945 in een vuurgevecht om het leven.

Op Bevrijdingsdag overvielen de Duitsers de Zoetermeerse Binnenlandse Strijdkrachten. Bij die overval werden Cornelis van Eerden en Jan Hoorn neergeschoten. De 4 mannen zijn begraven in een eregraf bij de Oude Kerk.

De tekst op het gedenkteken luidt:

'HUN VADERLAND GETROUWE.'

De tekst op de linkerzerk luidt:

J.L. VAN RIJ
C. VAN EERDEN
J. HOORN

De tekst op de rechterzerk luidt:

JOHN E.
MCCORMICK.

Ontwerper/Kunstenaar/vervaardiger/initiatiefnemer: Stichting ElemenTree en Wereldboom
Datum van plaatsing: 2022
Materiaal: Kastanjeboom
Plek: Wilhelminapark

In 2022 plantte burgemeester Michel Bezuijen een zaailing van de Anne Frankboom in het Wilhelminapark, het herdenkingspark in Zoetermeer waar ook het oorlogsmonument staat. Burgemeester Bezuijen: "Toen het college het bijzondere verzoek kreeg van de stichtingen ElemenTree en Wereldboom, om een nazaat van de Anne Frankboom te plaatsen, hoefden we niet lang na te denken. Wij voelen ons vereerd dat wij in de gelegenheid worden gesteld deze zaailing van de Anne Frankboom in ons park te planten als uiting van verbondenheid met alle slachtoffers van vervolging."

Anne Frank stierf vlak voor het einde van de oorlog in Bergen-Belsen. De kastanjeboom waar Anne Frank vanuit het zolderraam van haar onderduikadres aan de Prinsengracht op uitkeek in Amsterdam - en die ze beschreef in haar dagboek, Het Achterhuis - overleefde de Tweede Wereldoorlog, maar werd in 2010 door een zomerstorm geveld. Stekjes, kastanjes en zaailingen van de Anne Frankboom zijn door vrijwilligers van de stichtingen ElemenTree en Wereldboom veiliggesteld en verspreid in Nederland. Het planten van een Anne Frankboom houdt niet alleen de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog levend, maar het is ook een daad van optimisme en vertrouwen in de toekomst.

Bij de zaailing staat een bordje met een foto van Anne Frank en de volgende tekst uit haar dagboek:

"Wij leven allen met het doel gelukkig te worden,

wij leven allen verschillend en toch gelijk."

Ontwerper/Kunstenaar/Vervaardiger/Initiatiefnemer: The Peace Pole Project
Datum van plaatsing: 5 mei 1995, vervangen 21 september 2023
Materiaal: hout, kunststof, messing brailleplaat
Plek: Dobbepark (voorheen: Warande)

De Vredespaal is een monument met daarop de boodschap 'Moge vrede heersen op aarde'. De Vredespaal heeft, naast de tekst in het Nederlands, ook de boodschap in de talen Spaans, Engels, Hebreeuws, Arabisch, Chinees, Russisch en Oekraïens. Daarnaast is de tekst ook in braille (Nederlands) aangebracht.

Er zijn meer dan 200.000 vredespalen in de wereld, in bijna alle landen van de wereld. Het idee van de verspreiding van een vredesboodschap over de hele wereld is bedacht door Masahisa Goi in 1955. Hij legde de grondslag voor een neutrale, non-sektarische beweging, die zich inspant voor wereldvrede, en die religie, politiek en etniciteit overstijgt. Masahisa Goi spande zich in om de vredesboodschap op allerlei simpele manieren te verspreiden. Na het overlijden van Goi wordt het vredespalenproject sinds 1986 uitgedragen door de 'May Peace Prevail on Earth International'-organisatie. De missie van de organisatie is bewust simpel, namelijk het verspreiden van de universele vredesboodschap en -gebed 'Moge vrede heersen op aarde' over heel de wereld, om de landen en mensen van deze aarde te omarmen.

Vredespalen staan er op verschillende bijzondere plaatsen, zoals de Noordpool, het Vredesmonument in Hiroshima, op Robbeneiland in Zuid-Afrika, bij de piramide van Cheops in Gizeh, Egypte en bij het Vredespaleis in Den Haag, De meeste palen zijn te vinden bij organisaties, gemeenten en individuen die mee willen werken aan het verspreiden van de vredesboodschap.

Ontwerper/kunstenaar: Marijke Wijgerinck
Initiatiefnemer: Ouders en bestuur van Stichting Wereldlichtjesdag Zoetermeer
Datum van plaatsing/onthulling: 11 april 2023
Materiaal: Cortenstaal, staal en beplanting
Plek: Begraafplaats Hoflaan, Buytenparklaan 1

Op 4 plekken op de begraafplaats Hoflaan zijn mijmerplekken ingericht voor ouders en familie van gestorven kinderen. De plekken bestaan uit één of meer objecten waarop je kunt zitten en waarin planten zijn gezet. Op de objecten staat teksten die door ouders en familieleden zijn aangeleverd en die voor hen van betekenis zijn. De ontwerper en het bestuur van Stichting Wereldlichtjesdag Zoetermeer hebben fragmenten hiervan met ruimte voor persoonlijke gedachten geselecteerd. De objecten zijn een ontwerp van Atelier Vierkant waar ze speciaal voor Zoetermeer aangepast en uitgevoerd zijn. De teksten zijn in glazuur op het oppervlak aangebracht. De belangrijkste mijmerplek is op de Terp. In één van de objecten bevindt zich een stalen spiraal met blad dat op de wind beweegt en een geluidsgong. De overige mijmerplekken op de begraafplaats zijn in het Parkgebied, het Zandgravenhof en tussen Bronplein en Eiland. De herdenkingsdag van Wereldlichtjesdag is de tweede zondag van december om 19:00 uur.

Een plek (door stadsdichter Robbert Roos)

Een plek om even na te denken
Ik laat los, Ik houd je vast
Een plek om even stil te zijn
Met oneindige liefde in ons hart.

Een plek waar ruimte is voor tranen
Liefde, licht, trots en gemis
Waar als vanzelf weer de verhalen
De herinnering steeds zo tastbaar is

Want in de diepste stilte kom ik je tegen
Noem mijn naam en ik besta
Een plek om alles te kunnen geven
Rustpunt, voor ik verder ga

Een plek waar mensen samenkomen
Een plek waar je even vrede vindt
Zo verweven in ons leven
Een plekje heel dicht bij je kind

Ontwerper/Kunstenaar/Vervaardiger: Simone Kappeyne, Johan Verstrate, Yve Art Productions, Wonny Stuger.
Initiatiefnemer en oprichter van Stichting Herdenking Slavernijverleden Suriname en de Nederlandse Antillen (SHS): Diana Vlet, Coert Gummels en Eva Jonker.
Datum van plaatsing: 10 januari 2013
Materiaal: mozaïek
Plek: Castellum Palensteyn, Rakkersveld 253

De plaquette draagt de naam 'De Drie Wijzen'. Te zien zijn 3 vrouwen die hun ketenen verbreken en kracht uitstralen. Op de achtergrond staan slavenhuizen. In het mozaïek staan de regels 'Herdenking slavernijverleden' (bovenaan) en 'Suriname 1863 2013 Ned.Antillen'. Onder de plaquette is de tekst te lezen: 'Laat het verleden niet doorleven in het heden'. Dit is een verwijzing naar moderne slavernij, zoals kinderarbeid, gedwongen prostitutie en arbeid onder slechte omstandigheden.

Kunstenaars van Social Sofa ontwierpen en maakten deze plaquette. Het project voor de plaquette stond onder leiding van Simone Kappeyne en Johan Verstrate en Yve Art Productions. Inspirator voor het ontwerp was de Zoetermeerse kunstenaar van Surinaamse afkomst, Wonny Stuger.

De herdenkingsdag in Zoetermeer is jaarlijks op de vrijdag voor 1 juli.

Ontwerper/Kunstenaar: Yvon Grevers
Datum van plaatsing: april 2006 (deels vernieuwd in 2021)
Materiaal: brons en hardsteen
Plek: Wilhelminapark

Het gedachtenpad in het Wilhelminapark loopt van de Delftsewallen naar de Julianalaan en komt langs het oorlogsmonument en het Indië-monument. Het pad richt zich op het herdenken in het algemeen.

Het kunstwerk bestaat uit 16 bronzen gedachtenwolkjes, een bronzen veer op een hardstenen plaat en een bronzen element aan de brug naar de Julianalaan. De bronzen veer verwijst naar de vogel, een symbool voor vrijheid. Het kunstwerk is een aanvulling op het oorlogsmonument en het Indië-monument. Het kunstwerk moet mensen van alle culturen aanspreken.

Yvon Grevers (geboren 1956 te Voorburg) is beeldend kunstenaar en psycholoog. Zij werkt graag op het raakvlak van beiden. Als psycholoog werkt zij veel met (het veranderen van) gedachten. Gedachten zijn een sleutel tot verandering. Als beeldend kunstenaar kan ze gedachten zichtbaar maken, uitdrukken. Gedachten kunnen stollen tot beelden, die door de toeschouwer kunnen worden herkend, ontroeren en iets (positiefs) teweegbrengen. Voor dit project werkte ze samen met inwoners van verschillende leeftijden en liet hen hun gedachten over 'herdenken' formuleren. Deze teksten zijn in de gedachtenwolkjes aangebracht.

Ontwerper/kunstenaar/vervaardiger: Steenhouwerij G. Keuzenkamp
Initiatiefnemer: VOMI (Vereniging Oud Militairen Indiëgangers)
Datum van plaatsing: 19 september 1998
Materiaal: rood marmer (1 meter x 1 meter)
Plek: Wilhelminapark

Het 'Indië-monument' in Zoetermeer is opgericht ter nagedachtenis aan 3 medeburgers die in het voormalige Nederlands-Indië tijdens de koloniale oorlog in Indonesië zijn omgekomen: Martinus Bolleboom, Hendrik Jan Knol en Arend Weening. De oprichting van het monument was een initiatief van de VOMI. Het monument is onthuld op 19 september 1998 door burgemeester L. van Leeuwen en B. Weijs, voorzitter van de Vereniging Oud Militairen Indiëgangers. De tekst op de steen luidt:

1945 1950

Voor Orde en Vrede

Omgekomen in het voormalige Nederlands-Indië

M. BOLLEBOOM

*16 – 4 – 1925 † 15 – 9- 1948

H.J. KNOL

*3 – 2- 1913 † 20 – 4- 1947

A. WEENING

*30 – 7 - 1915 †9 – 4- 1948

Dat zij rusten in Vrede

Martinus Bolleboom is begraven op het ereveld in Kembang Kuning (Indonesië), Hendrik Jan Knol en Arend Weening zijn begraven op het ereveld in Pandu (Indonesië).

Jaarlijks wordt op 15 augustus stilgestaan bij het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog in het Koninkrijk der Nederlanden en worden álle slachtoffers herdacht van de oorlog tegen Japan en de Japanse bezetting van Nederlands-Indië.

Ontwerper/kunstenaar/vervaardiger: --
Datum van plaatsing: 15 december 2022
Materiaal/soort: Europese Hopbeuk (Ostrya carpinifolia)
Plek: Park Palenstein

Bij deze herdenkingsboom voor de slachtoffers van de COVID-19-pandemie, die in Park Palenstein is geplant, staat een bordje met de tekst 'Op deze plek herdenken wij onze dierbaren, verloren in coronatijd.'

De lange periode (januari 2020 - mei 2022) waarin het coronavirus ons leven beheerste is voor velen een moeilijke en vaak ook verdrietige periode geweest. Ook in Zoetermeer had het virus op veel inwoners impact, op hun eigen gezondheid of op die van dierbaren. Het is daarom belangrijk om stil te staan bij dierbaren die verloren zijn in coronatijd.

De Europese Hopbeuk is een uitbundig bloeiende boom. De verwijzing naar hop in de Nederlandse naam komt van het uiterlijk van de bloesem die doet denken aan een hopbel.

De boom met bordje is op 15 december 2022 onthuld door wethouder Van der Meer samen met PvdA commissielid Yuri Nikerk, CDA raadslid Veronique Frinking en GroenLinks commissielid Pauline Mulholland.

Ontwerper/kunstenaar/vervaardiger: --
Initiatief: Vredeswerkgroep Zoetermeer
Datum van plaatsing: 10 mei 1984
Materiaal/soort: Zilverlinde
Plek: Dobbepark, bij de Grote Dobbe

Boom met daarom heen een hekje. Geplant ter gelegenheid van de landelijke vredesactie 'Nederland staat stil' die op 10 mei 1984 werd gehouden. De actie was gericht tegen het plaatsen van kruisraketten in Nederland. Het hoogtepunt van de actie was de landelijke werkonderbreking op 10 mei, waarbij honderdduizenden mensen het werk tussen kwart voor 12 en 12 uur neerlegden. Na deze werkonderbreking werd de boom geplant door wethouder Lenny Huizer. Het planten van de Vredesboom was een initiatief van Vredeswerkgroep Zoetermeer.

De tekst op de plaquette:

VREDESBOOM

10 mei 1984

geplant door Mw. Lenny Huizer

aangeboden door FNV-Zoetermeer

Ontwerper/kunstenaar/vervaardiger: --
Datum van plaatsing: 6 juni 2015
Materiaal: staal
Plek: Buytenpark

Ter nagedachtenis aan Annet de Jong en haar man Wim Bakker, heeft de gemeente 6 juni 2015 een herdenkingsbank geplaatst in het Buytenpark. Annet de Jong, die werkte bij de gemeente Zoetermeer, en haar man Wim Bakker zijn slachtoffers van de MH-17 vliegramp (17 juli 2014).

De plek van het bankje is vlakbij de schaapskooi aan de westzijde van SnowWorld. De familie heeft voor deze plek gekozen omdat het een van de favoriete plekjes was van Annet en Wim met een prachtig weids uitzicht. Op het bankje is de volgende tekst te lezen:

'Praat niet altijd over morgen, je weet niet eens wat de dag van vandaag je zal brengen.

Ter nagedachtenis aan Wim en Annet'